Với tư cách cố vấn âm nhạc của dự án,ệsĩviolonBùiCôngDuySânkhấuDlàgiảiphápđạichúnghoáballetchokhángiảViệket qua hà lan nghệ sĩ ưu tú Bùi Công Duy chia sẻ về vị thế âm nhạc của hai tác phẩm và điều kiện biểu diễn ballet ở Việt Nam.

Là thạc sĩ tốt nghiệp ở Nhạc viện Tchaikovsky, anh nói gì về vị trí của hai tác phẩm Hồ thiên nga và Kẹp hạt dẻ trong gia tài âm nhạc của Tchaikovsky?

Tchaicovsky là một trong những nhạc sĩ hiếm hoi trên thế giới sở hữu một kho tàng các giai điệu. Không một ai có nhiều giai điệu như Tchaikovsky và cũng không thể tìm ở Tchaikovsky giai điệu nào lặp lại hoặc giống nhau.

Nếu ở Áo có ông vua của nhạc waltz là Strauss thì ở Nga có ông vua của giai điệu là Tchaikovsky. Nói ông là vua giai điệu có nghĩa sự sáng tạo của ông là khổng lồ. Đó gia tài lớn nhất của cá nhân Tchaikovsky và của nước Nga. 2 vở ballet Hồ thiên nga và Kẹp hạt dẻ là những vở thành công trong lịch sử ballet thế giới chứ không chỉ  nước Nga.

Hồ thiên nga là vở ông viết đầu tiên (1877) và Kẹp hạt dẻ là vở cuối cùng trong gia tài ballet gồm 3 vở của ông. Thời kỳ Tchaikovsky viết những vở này cũng là thời kỳ đỉnh cao của ông. Trong thời kỳ này, ông cũng có hàng loạt các tác phẩm giao hưởng, concerto của piano, concerto của violon. Chất liệu ballet của ông lan toả không chỉ trong các tác phẩm ballet mà trong cả các tác phẩm khác. Và nếu chú ý nghe, chúng ta sẽ tìm thấy rất nhiều những chất liệu ballet. Ballet giai điệu phải đẹp và hấp dẫn, thì tính chất nhảy múa đó của Tchaikovsky rất mạnh trong các tác phẩm.

Trước đây người ta chỉ có thể nghe nhạc ballet khi đi xem ballet, nhưng chính vì âm nhạc của 2 vở ballet này quá hay nên đã vượt ra khỏi bản thân các vở diễn và được các nghệ sĩ, các nhà soạn nhạc đã viết lại các giai điệu này cho các nhạc cụ khác để trình diễn.

Cũng nhờ Tchaikovsky mà ballet được đưa lên tầm cao khác, nó toàn diện cả về âm nhạc, nội dung, mỹ cảm. Viết cho ballet rất khó bởi nó cần sự tưởng tượng vô hạn của một người kiệt xuất mới có thể nghĩ ra.

Theo anh tâm hồn Nga thể hiện như thế nào qua 2 vở diễn này?

Chất Nga khoáng đạt và rộng mở, yếu tố dân gian rất nhiều. Âm nhạc rất truyền cảm. Trong những tác phẩm của Tchaikovsky, chất âm nhạc Nga rất đồ sộ, vĩ đại và nhiều màu sắc. Bản thân tôi, ngày trước chưa xem ballet, chỉ nghe nhạc là đã có thể tưởng tượng ra đủ màu sắc. Và tôi nghĩ là hầu hết người trong nghề đều cảm nhận được màu sắc, tính hình ảnh trong âm nhạc của Tchaikovsky.

Anh đánh giá thế nào về việc công chúng Việt Nam tiếp cận với những tác phẩm ballet kinh điển này theo một cách thức đại chúng hơn, đó là xem ballet trong thế giới 3D?