Chế biến thủy sản xuất khẩu. (Ảnh: Danh Lam/TTXVN)

“Mặc dù giao thương giữa Việt Nam và TrungQuốc vẫn diễn ra bình thường nhưng trong bối cảnh phức tạp trên Biển Đông,Đadạnghóacácthịtrườngxuấtkhẩuđểtránhbịphụthuộkeo anh cầncó những phân tích nghiên cứu và dự báo thị trường để giúp các doanh nghiệpViệt Nam chủ động ứng phó. Cùng với đó, do nhập siêu quá lớn từ Trung Quốc nênchúng ta phải đa dạng hóa các thị trường để tránh bị phụ thuộc. Đây là dịpchúng ta thực hiện quyết liệt hơn việc tái cơ cấu, mở rộng thị trường xuấtkhẩu”.

Thông điệp này được Bộ trưởng BộCông Thương Vũ Huy Hoàng nhấn mạnh tại “Hội nghị bàn các giải pháp nhằm tháo gỡkhó khăn, đẩy mạnh xuất khẩu nhóm hàng nông sản, thủy sản 2014” vừa được tổchức tại Hà Nội.

Còn nhiều vướng mắc

Theo báo cáo của liên Bộ CôngThương-Nông nghiệp, kim ngạch xuất khẩu nhóm hàng nông sản, thủy sản của ViệtNam trong năm tháng đầu năm 2014 đạt gần 9 tỷ USD, tăng xấp xỉ 13% so với cùngkỳ. Tuy vậy ngành sản xuất, xuất khẩu nông sản của Việt Nam đang tiếptục đối diện với nhiều khó khăn, vướng mắc. Đó là nhu cầu tiêu thụ của thịtrường nhập khẩu vẫn còn yếu, trong khi áp lực cạnh tranh cao.

Bên cạnh đó, xu hướng các nướctăng cường áp dụng các rào cản thương mại và kỹ thuật đối với hàng nông sản,thủy sản nhập khẩu; chi phí sản xuất như điện, nước, nguyên liệu đầu vào cũngnhư chi phí vận tải đều gia tăng… Không dừng lại ở đó, những hạn chế của ngànhsản xuất và xuất khẩu nhóm hàng nông sản, thủy sản từ nhiều năm nay vẫn chưađược giải quyết như công tác quy hoạch vùng sản xuất, nuôi trồng chưa nhất quánvà đồng bộ. Tỷ lệ sản phẩm nông sản, thủy sản chế biến sâu, có giá trị gia tăngcao để phục vụ xuất khẩu còn thấp. Trong khi năng lực tài chính và năng lựccạnh tranh của các doanh nghiệp xuất khẩu còn yếu.

Không ít ý kiến đại diện cho cáchiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp đã phản ánh một số khó khăn vướng mắc khácliên quan đến việc tiếp cận vay vốn để đầu tư vào sản xuất, chế biến và xuấtkhẩu. Cùng đó, việc thiếu kinh phí cho công tác xúc tiến thương mại và quảng básản phẩm; cơ chế phối hợp cung cấp thông tin và trao đổi giữa các cơ quan hữuquan với nhau, giữa các cơ quan hữu quan với doanh nghiệp còn chưa hiệu quả.

Ông Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịchHiệp hội chế biến thủy sản (VASEP) cho rằng thị trường nước ngoài đã khó khănnhưng bản thân trong nước lại khó khăn hơn nữa, do vậy các cơ quan nhà nước khiban hành văn bản "đừng gây thêm khó khăn" cho doanh nghiệp. Bởi tuykim ngạch xuất khẩu của mặt hàng thủy sản trong năm tháng đầu năm tăng gần 30%,nhưng bản thân các doanh nghiệp trong lĩnh vực nông sản, thủy sản lại hết sứckhó khăn.

Trích dẫn Thông tư48/2013/TT-BNNPTNT về "Quy định về kiểm tra, chứng nhận an toàn thực phẩmthủy sản xuất khẩu" của Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn ban hànhngày 12/11/2013, ông Dũng cho biết thông tư này có một số quy định đang"bó" chân doanh nghiệp. Cụ thể, theo thông lệ quốc tế thì khi doanhnghiệp có hơn 400 nhà máy được Liên minh châu Âu (EU) cấp chứng nhận thì cơquan nhà nước chỉ thẩm tra xem doanh nghiệp làm có tốt không. Tuy nhiên, Thôngtư 48 mới ra được hơn năm tháng nhưng tần suất kiểm tra đối với doanh nghiệplại nhiều hơn, gây phiền hà và tốn chi phí cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, ông Dũng cũng kiếnnghị tại Nghị định số 36/2014/NĐ-CP về nuôi, chế biến và xuất khẩu sản phẩm cátra được Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn xây dựng trình Chính phủ kýnhưng lại có một số điểm không đúng theo tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng Chínhphủ trong buổi làm việc với các doanh nghiệp của Hiệp hội này. Đơn cử như việcđăng ký hợp đồng xuất khẩu cá tra, nếu làm theo quy định sẽ không đảm bảo bímật kinh doanh của doanh nghiệp... Không những thế, Nghị định này còn thiếu cảchế tài để quản lý thức ăn nuôi cá tra (hiện chiếm 80% chi phí sản phẩm cátra), dẫn đến tình trạng nước ngoài đang thao túng thị trường này.

Gỡ nút thắt cho rào cản

Trước những phản ánh của Hiệp hộiVASEP, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Cao Đức Phát cho rằngtrong mọi chính sách, bộ luôn mong muốn đồng hành hiệu quả cùng doanh nghiệp vàvì lợi ích quốc gia.

"Mọi chính sách ban hành đềunhằm khuyến khích doanh nghiệp hoạt động đúng luật pháp và chỉ cản trở nhữngdoanh nghiệp làm tổn hại đến lợi ích chung. Trong trường hợp chính sách banhành ra có làm khó cho một doanh nghiệp nào đó thì cần xem xét từng trường hợpcụ thể để tháo gỡ," Bộ trưởng Cao Đức Phát nhấn mạnh.

Để giải quyết vấn đề thị trườngtiêu thụ cho mặt hàng nông, thủy sản, Bộ Công Thương đang làm việc với Lào vàCampuchia nhằm chuẩn bị ký kết lại Hiêp định về mậu dịch biên giới. Riêng vớiTrung Quốc, hai bên đã ký Hiệp định mậu dịch biên giới vào năm 1999, cuối năm ngoáihai nước đã thống nhất sẽ ký lại nhưng với tình hình căng thẳng tại biển Đôngnhư hiện nay, Bộ Công Thương nhận định, thời gian có thể sẽ bị kéo dài hơn. Tuynhiên bộ này cam kết sẽ sớm hoàn tất Hiệp định mậu dịch biên giới với TrungQuốc trong thời gian sớm nhất.

Theo Bộ trưởng Bộ Công Thương VũHuy Hoàng, Chính phủ đã chỉ đạo các bộ, ngành; trong đó tập trung vào Bộ Nôngnghiệp và Phát triển Nông thôn cũng như Bộ Công Thương chủ động tiếp tục thựchiện việc tái cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, thị trường xuất khẩu. Theo đó, cố gắngvừa khai thác sâu hơn thị trường truyền thống, đồng thời tìm thêm các thịtrường mới, không quá phụ thuộc vào một thị trường duy nhất.

Bộ trưởng Vũ Huy Hoàng cho biếtthêm nhằm hoàn thành tốt hơn nữa các giải pháp đặt ra, sớm tháo gỡ khó khăn,đẩy mạnh xuất khẩu nông, thủy sản trong năm 2014 cũng như trong các năm tiếptheo, Bộ Công Thương và Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã thống nhấtđưa ra các nhóm giải pháp tập trung chủ yếu vào việc phát triển thương mại, đàmphán mở rộng thị trường, dỡ bỏ các rào cản thương mại và kỹ thuật cũng như nângcao hiệu quả công tác xúc tiến thương mại. Song song với đó là các nhóm giảipháp dài hạn liên quan đến công tác quy hoạch vùng nguyên liệu và phát triểnsản xuất nông nghiệp, đào tạo nguồn nhân lực, quản lý chất lượng sản phẩm.

Để đa dạng hóa thị trường, ngườiđứng đầu ngành công thương cho rằng các bộ cần chủ động trong công tác đàmphán, mở cửa thị trường để tạo điều kiện cho các sản phẩm nông, thủy sản trongnước được thâm nhập nhiều hơn vào thị trường nước ngoài. Mặt khác, các doanhnghiệp cũng cần chủ động cập nhật, theo dõi thông tin, chính sách và nhu cầunhập khẩu tại các thị trường để kịp thời đáp ứng, thúc đẩy sản xuất.

Ngoài ra, việc tăng cường thựchiện các chương trình xúc tiến thương mại đối với nhóm hàng này tại các thịtrường trọng điểm và tăng cường tìm kiếm và giới thiệu khách hàng, thị trườngcó nhu cầu nhập khẩu cũng là yêu cầu cấp thiết cần phải được triển khai sớm.

Tuy nhiên, rào cản kỹ thuật vàthương mại đang là một trong những khó khăn cơ bản đối với doanh nghiệp xuấtkhẩu nông, thủy sản Việt. Bởi vậy, thời gian tới, hai Bộ kiên quyết sẽ tậptrung nắm bắt tình hình áp dụng các biện pháp bảo hộ mậu dịch, rào cản kỹ thuậtvà thương mại, các vụ kiện của các nước nhập khẩu đối với nhóm hàng nông, thủysản trong nước để kịp thời thông tin cho doanh nghiệp; đồng thời, chủ động đềxuất các giải pháp và phối hợp thực hiện nhằm đấu tranh có hiệu quả đối với cácrào cản kỹ thuật và thương mại không phù hợp với nhóm hàng trong nước./.

Theo TTXVN