Ngày 7-5-1954,ýkếtHiệpđịnhGiơtỷ số nhat ban quân đội Pháp đạibại ở Điện Biên Phủ. Đúng 16 giờ 30 phút, ngày 8-5-1954, Hội nghị Giơ-ne-vơ vềĐông Dương khai mạc. Tham dự hội nghị có 9 đoàn đại biểu: 3 đoàn của các nướcxã hội chủ nghĩa: Liên Xô, Trung Quốc, Việt Nam Dân chủ Cộng hòa; 3 đoàn phươngTây: Pháp, Anh, Mỹ và 3 quốc gia liên kết trên bán đảo Đông Dương.

Từ ngày 10 đến 20-7-1954 là giaiđoạn cuối cùng của cuộc đàm phán. Các đoàn làm việc rất khẩn trương để giảiquyết những vấn đề then chốt. Vấn đề đình chiến ở Lào và Campuchia, đoàn ViệtNam đấu tranh quyết liệt nhưng chỉ giành được khu tập kết cho Phathet Lào ở haitỉnh mà không đạt được việc điều chỉnh cho Khơ-me Itsarak vùng đóng quân.

Vấn đề giới tuyến phân vùng vàthời hạn tuyển cử, đoàn Việt Nam kiên trì vĩ tuyến 16 và tổng tuyển cử sớm.Ngày 19-7-1954, 3 đoàn Việt Nam, Liên Xô, Trung Quốc thống nhất đưa cho đoànPháp phương án cuối cùng giới tuyến đi qua đường 9-10km. Phương án này đượcđoàn Việt Nam gợi ý từ tháng 6, nhưng phía Pháp vẫn đòi vĩ tuyến 18. Tại cuộchọp đêm 20-7-1954, 5 trưởng đoàn Anh, Pháp, Liên Xô, Trung Quốc và Việt Nam vàophút chót mới thỏa thuận lấy vĩ tuyến 17 làm giới tuyến phân vùng và thời hạntổng tuyển cử ấn định là 2 năm.

Trải qua 8 phiên họp toàn thể và23 phiên họp hẹp rất căng thẳng, nhưng với thiện chí của phái đoàn ta, ngày20-7-1954, Hiệp định Giơ-ne-vơ về đình chỉ chiến sự ở Đông Dương được ký kết.

Hiệp định đình chỉ chiến sự vàTuyên bố cuối cùng của hội nghị tạo thành khung pháp lý của Hiệp định Giơ-ne-vơ1954 về Đông Dương. Các nước tham gia Hội nghị tuyên bố tôn trọng độc lập, chủquyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Việt Nam, Lào và Campuchia.

Theo hiệp định đã ký kết, nướcViệt Nam bị chia cắt giả tạo thành hai miền qua vĩ tuyến 17, mặc dù sự thậntrọng của các bên tham gia hội nghị nhấn mạnh rằng “Dù bất cứ trường hợp nào,không thể coi đó là biên giới chính trị hay lãnh thổ”. Sự chia cắt đó chỉ làtạm thời. Hai miền phải thống nhất trước tháng 7-1956 bằng tổng tuyển cử “tự dovà dân chủ”. Nước Pháp phải rút quân khỏi miền Bắc và Việt Minh rút khỏi miềnNam trong thời hạn 300 ngày; thường dân có quyền lựa chọn muốn ở miền Bắc haymiền Nam, trong thời gian đó, họ được tự do đi lại. Nghiêm cấm quân đội nướcngoài xâm nhập lãnh thổ Việt Nam. Một Ủy ban Giám sát quốc tế gồm có Ba Lan, ẤnĐộ và Canada sẽ giám sát việc thi hành các điều khoản của hiệp định.

Cuộc kháng chiến của nhân dân tachống thực dân Pháp xâm lược bắt đầu từ ngày 23-9-1945, kết thúc ngày20-7-1954. Về sự kiện lịch sử này, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã nhận xét: “... Đó làmột thắng lợi vẻ vang của nhân dân Việt Nam, đồng thời cũng là một thắng lợicủa các lực lượng hòa bình, dân chủ và xã hội chủ nghĩa trên thế giới”.

C.T (tổng hợp)